Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung đã trở thành Vương quốc của những quán Café với đủ phong cách, quy mô và độ sang trọng khác nhau. Tuy nhiên, những quán café truyền thống mang hơi thở của lịch sử đã trở thành một kho báu quý giá.
Dáng vẻ cổ kính của, hương vị đậm đà của Giảng, Lâm, Nhĩ, Đinh, Nhân hay Năng càng gợi cho người ta nhớ về một Hà Nội thâm trầm, cổ kính và thanh lịch của một thời bao cấp.
Cà phê Giảng – nơi khai sinh ra cafe trứng
Cà phê Giảng, nằm khiêm nhường sâu trong ngõ 39 trên phố Nguyễn Hữu Huân, thuộc khu phố cổ. Quán có thể khó tìm, nhưng những trải nghiệm mà bạn có được rất xứng đáng để bỏ công tìm kiếm.
Những người Hà Nội nghiện café thì không lạ lẫm gì với Cà phê Giảng, nhất là với món cà phê trứng. Cà phê Giảng được ông Nguyễn Văn Giảng mở vào năm 1946, khi ông đang làm bartender cho khách sạn 5 sao Sofitel Metropole Hanoi.
Mặc dù đã chuyển địa điểm 2 lần, nhưng công thức chế biến món cà phê trứng gần như không hề thay đổi so với những ngày đầu từ 70 năm trước, với các thành phần chính là lòng đỏ trứng gà, bột cà phê Việt Nam, sữa đặc có đường, bơ và phô mai.
Cà phê sau khi được lọc bởi phin sẽ được ủ trong 1 chén nhỏ, trước khi được trộn với lòng đỏ trứng đánh bông (đánh kĩ) cùng các thành phần khác. Chiếc cốc được đặt trong một bát nước nóng để giữ nhiệt. Ông Giảng đã phát triển các công thức trong thời kỳ đường, sữa còn rất khan hiếm ở Việt Nam . Ông đã sử dụng lòng đỏ trứng để thay thế sữa.
Dù thời gian trôi qua, món cà phê tuyệt vời này với các thành phần trứng, sữa, sẽ mê hoặc và làm bạn không thể quên được hương vị của nó. Hương vị của trứng béo ngậy, hương vị thơm và đậm đà.
Nhưng điều khiến cho cà phê của Giảng trở thành duy nhất và khác biệt với cà phê của các nhà hàng khác, chính là công thức pha trộn và trứng đến độ hoàn hảo, nhằm hạn chế tối đa vị ngấy và tanh của trứng gà.
Cà phê Lâm – nơi thường thức hội họa về con người và phố phường Hà Nội
Cà phê Lâm, số 60 Nguyễn Hữu Huân ra đời năm 1952 ở vườn hoa Chí Linh, cũng giống như Giảng, tên quán lấy từ tên chủ nhân đầu tên là cụ Nguyễn Văn Lâm. Từ những ngày đầu mở quán, Lâm đã là điểm đến ưa thích của giới công chức, các văn nghệ sĩ. Đến năm 1955, quán chuyển về Tông Đản rồi từ năm 1960, quán chính thực tọa tại Nguyễn Hữu Huân như bây giờ.
Quán nhỏ đơn sơ, giản dị giữa lòng phố. Người ta yêu Lâm bởi hương vị quyến rũ đặc trưng chỉ riêng quán nhỏ này mới có, đó là thứ đậm đà, vị “sắc” và “khét” nhưng đủ tầm, rất ngọt, rất say. Hơn 60 năm qua, công thức rang xay mộc 100% ấy được truyền qua bao thế hệ, khiến hương vị ở Lâm không-thể-cũ, khó để quên.
Nhưng đó chưa là tất cả, quán cổ còn nổi tiếng bởi tranh. Tại đây trưng bày rất nhiều bức tranh sinh động về con người và phố phường Hà Nội, những bức chân dung tự họa kèm bút tích, những bản thảo văn chương chép tay… mà tác giả là những tên tuổi từng làm xao xuyến tâm hồn bao thế hệ người Việt, như các danh họa Bùi Xuân Phái, Dương Bích Liên, Võ Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng; các nhạc sĩ nhà văn, nhà thơ: văn Cao, Tô Hoài, Nguyên Hồng, Thế Lữ, Hữu Loan, Phùng Quán…
Cafe Nhĩ – pha cafe trong ấm tích
Nằm trong “bộ tứ” nổi tiếng một thời “Nhân – Nhĩ – Dĩ – Giảng”, Nhĩ nằm lọt thỏm ở giữa phố Hàng Cá giáp ngay ngã tư Hàng Lược, Hàng Cá và Ngõ Gạch.
Không biển hiệu, cơi nới cũng vô cùng hạn chế nhưng quán từng được mệnh danh là Đệ Nhất Hà Nội không lúc nào ngớt khách. Cà phê được để trong các ấm tích bằng sứ, đong bằng các chén hạt mít con con, thêm đường hoặc sữa rồi đánh tung bọt lên bằng cây đánh trứng trước khi thả dăm viên đá vào. Cách rang xay đều rất công phu mang mùi thơm dễ chịu và cảm giác đê mê khi uống.
Cà phê Năng – những tách cà phê đậm đặc
Tồn tại trên đất Hà Nội cũng khoảng 50 năm rồi nên nhắc đến Cà phêc Năng, số 6 Hàng Bạc là người ta nghĩ đến ngay tách cà phê đậm đặc làm người uống phải choáng váng.
Và cũng chính vì cái choáng váng đó, người ta đã “nghiện” cà phê ở đây lúc nào không biết. Nằm trong con phố cổ đông đúc, chật hẹp, đôi khi đến đây người ta còn thấy bất tiện bởi khó tìm được chỗ để xe nhưng không vì thế mà Cà phê Năng vắng khách.
Dù sáng, trưa, chiều hay tối, quán này lúc nào cũng tấp nập. Hồi đầu, Cà phê Năng chỉ có một địa chỉ duy nhất là ở Hàng Bạc nhưng đến giờ cũng phải có đến vài ba cái Năng mọc lên rồi, khang trang hơn, đẹp đẽ hơn.
Cà phê Đinh – đậm đà trứng
Cà phê trứng ở Đinh có sau Giảng rất lâu, tuy nhiên càng ngày cà phê trứng ở Đinh càng được yêu thích bởi vị đậm đà.
Cafe Đinh nằm trên gác hai của một căn biệt thự Pháp cổ, số 13 Đinh Tiên Hoàng. Muốn đi lên quán, phải qua một cửa hàng bán túi xách rồi đi qua chiếc cầu thang cũ kĩ, nhuộm màu thời gian.
Chủ quán cà phê Đinh, bà Bích, là con gái ruột của cụ Giảng. Nhờ có những người như bà Bích mà hương vị cà phê trứng vẫn giữ được như những ngày đầu tiên cụ Giảng sáng tạo nên. Cà phê trứng ở Đinh không được đặt trong một bát nước nóng như ở Giảng, mà chỉ có duy nhất một chiếc cốc bé xíu, đặt vừa lòng bàn tay. Cà phê mang ra còn nóng hổi nên phải uống luôn, để cảm nhận từng chút cà phê đắng trong miệng, tan lẫn giữa vị trứng thơm lựng.
Ở Cà phê Đinh, ca cao cũng được đun lên, quánh vào cùng trứng nên vị ca cao thơm và ngọt vô cùng. Những buổi sáng mùa đông sương giăng, được ngồi trên Cà phê Đinh ngắm Hoàn Kiếm lao xao gió và thưởng thức một cốc cà phê trứng, hay ca cao trứng sẽ ấm áp vô cùng.
Cà phê Nhân
Cà phê Nhân đã ra đời và gắn bó với người Hà Nội từ năm 1946. Song đó không phải là tên hiệu của gia đình một cụ Nhân mở giữa lòng phố cổ Hà Nội như nhiều người vẫn lầm tưởng mà ở một vùng sơ tán của những người Hà Nội yêu nước. Cà phê Nhân chính là đứa con tinh thần của vợ chồng cụ Nguyễn Văn Thi và cụ Trần Thị Thanh Kỳ.
Ông Thi cùng hai người bạn là cụ Thế và cụ Nhân đã tự nghiên cứu công thức pha cà phê, từ khâu chọn nguyên liệu đếu rang, xay thủ công để cho ra đời một thương hiệu chung mà ba cụ đều thống nhất đặt tên là Nhân. Tuy do ba người sáng lập, nhưng chỉ có gia đình cụ Thi – Kỳ là người trực tiếp tìm tòi, chế biến và kinh doanh.
Cho tới thời điểm này, ở Hà Nội đã có gần một chục quán mang thương hiệu Cà phê Nhân do các con và cháu ông bà Thi Kỳ mở ở Hàng Hành, Láng Hạ, Nguyễn Thái Học, phố Đê La Thành…